Lễ hội làng Sen. Ảnh Thành Cường.

Lễ hội Làng Sen đã đi qua một chặng đường tròn 20 năm. Đó là khoảng thời gian không quá dài nhưng chắc chắn không hề ngắn bởi 20 năm đủ để một con người trưởng thành, đủ để tạo ra nhiều thay đổi trong xã hội; và có lẽ, đã đủ để chúng ta thể nghiệm lễ hội làng Sen, đủ để biết điều gì cần và phải thay đổi. Nhìn lại chặng đường đã qua và chuẩn bị cho những đổi thay hiện tại cũng như tương lai là việc làm cần hơn bao giờ hết để lễ hội Làng Sen tìm được đúng vị trí của nó trong lòng người dân địa phương cũng như cả nước.

Lễ hội Làng Sen - 20 năm nhìn lại

Có thể khẳng định, 20 năm qua, lễ hội làng Sen đã từng bước được lan tỏa. Để có được điều đó, tỉnh Nghệ An nói chung và ngành văn hóa Nghệ An nói riêng đã nỗ lực rất nhiều trong công tác chuẩn bị, tổ chức, quảng bá lễ hội làng Sen. Chúng ta đã lắng nghe và tiếp thu các ý kiến đóng góp; bổ sung các hoạt động vào chương trình để lễ hội trở nên hấp dẫn hơn đối với người dân cũng như du khách. Nhìn một cách tổng thể, lễ hội Làng Sen đã dần định hình và trở thành sự kiện thường niên được khá nhiều người dân địa phương biết đến. Phần lễ của lễ hội cơ bản được tiến hành một cách trang trọng, nghiêm túc. Các hoạt động phần hội được tổ chức khá đa dạng như: Liên hoan tiếng hát làng Sen, triển lãm ảnh về chủ tịch Hồ Chí Minh, chiếu phim về chủ tịch Hồ Chí Minh, thi đấu thể thao,… Nhìn chung, các sinh hoạt văn hóa, thể thao được tổ chức đã tập trung tôn vinh hình ảnh Chủ tịch Hồ Chí Minh và bày tỏ sự tri ân đối với công lao của Người. Chương trình lễ hội ngày càng được đầu tư tổ chức công phu, nhất là những năm tổ chức với quy mô toàn quốc.

Liên hoan tiếng hát làng Sen năm 2018. Ảnh TL

Đặc biệt, công tác truyền thông, quảng bá được chú trọng hơn nhiều so với trước đây. Nếu gõ cụm từ “Lễ hội Làng Sen” tìm kiếm trên Google, sẽ có khoảng 2.820.000 kết quả (0,49 giây). Thông tin về Lễ hội Làng Sen cũng xuất hiện nhiều trên các báo, đài trung ương, địa phương, các trang tin du lịch và đặc biệt là các nền tảng mạng xã hội như: Youtube, Facebook,… Bên cạnh đó, tỉnh cũng cho phát hành tệp gấp các sự kiện/lễ hội Nghệ An trong đó có thông tin về lễ hội làng Sen. Gần thời điểm diễn ra lễ hội, băng rôn, biển quảng cáo giới thiệu thời gian, địa điểm diễn ra sự kiện được treo ở nhiều nơi. Tại các huyện, xã, Trung tâm văn hóa phổ biến đến người dân thông tin chi tiết về lễ hội. Điều đó có nghĩa là không chỉ người dân địa phương mà du khách cả nước đều có thể dễ dàng tìm kiếm, tiếp cận các thông tin về lễ hội.

Với những nỗ lực trong suốt 20 năm qua, thành công lớn nhất của chúng ta là đã ghi danh được Lễ hội làng Sen trong lòng công chúng. Nghĩa là người dân địa phương cũng như toàn quốc đã biết đến có một lễ hội tôn vinh chủ tịch Hồ Chí Minh tại Nghệ An. Tuy nhiên, để Lễ hội làng Sen có được đúng vị trí của nó, sẽ còn rất nhiều việc phải làm.

Những nỗ lực thay đổi

Nhìn lại chặng đường đã qua, chúng ta phải thẳng thắn thừa nhận rằng sức lan tỏa của lễ hội làng Sen đến nay vẫn chưa cao. Nguyên nhân của thực trạng này đã được chỉ ra khá nhiều trong các bài viết của các nhà nghiên cứu, trí thức, nhà báo tâm huyết. Tiếp thu những ý kiến đó, ngành Văn hóa thời gian qua đã có rất nhiều nỗ lực để thay đổi và hoàn thiện kịch bản lễ hội. Sau nhiều thảo luận, chúng ta đã đi đến xác định chắc chắn loại hình lễ hội làng Sen là một lễ hội cổ truyền tôn vinh, tri ân lãnh tụ của dân tộc. Trên tinh thần xác định rõ loại hình, kịch bản lễ hội với đầy đủ các hoạt động trong phần lễ, phần hội được xây dựng vừa đảm bảo được tính thiêng, sự trang trọng, vừa truyền được cảm xúc, sự hấp dẫn cho người tham dự. Qua các hoạt động, người tham gia không chỉ thấy được lịch sử, văn hóa; thấy được cuộc đời, sự nghiệp, vẻ đẹp tâm hồn của Chủ tịch Hồ Chí Minh mà còn thấy sự tiếp nối tư tưởng của Người trong đời sống hôm nay.

Chương trình Lễ hội Làng Sen năm 2022 sẽ nỗ lực khắc phục những hạn chế trước đây. Năm nay, phần hội được bổ sung nhiều hoạt động đặc sắc, ý nghĩa, khai thác tốt hơn không gian văn hóa Kim Liên. Bà Quách Thị Cường - Phó Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao cho biết, lễ hội Làng Sen năm nay, bên cạnh nội dung chủ đạo là tôn vinh Chủ tịch Hồ Chí Minh và những giá trị tư tưởng của Người sẽ còn hướng đến tôn vinh văn hóa Làng Sen cũng như tỉnh Nghệ An trong quá trình đổi mới. Lễ hội làng Sen 2022 sẽ có sự phối hợp với Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam tổ chức chương trình nghệ thuật “Người mẹ làng Sen” tại đền Chung Sơn. Ngoài chương trình nghệ thuật “Người mẹ Làng Sen” được tổ chức kết hợp với chương trình “Đêm trăng phường Vải nhớ Bác” còn có ba hoạt động bổ trợ khác là Không gian ẩm thực từ Sen, Không gian trưng bày sản phẩm ứng dụng từ Sen và Triển lãm ảnh nghệ thuật “Đời Sen” của nhiếp ảnh gia Trần Bích. Chương trình năm nay còn có sự kết hợp với “Liên hoan Tuồng và Dân ca kịch toàn quốc”. Đặc biệt, tại đêm tổng kết lễ hội, TP. Hồ Chí Minh sẽ phối hợp tổ chức chương trình trình diễn áo dài sen tại Quảng trường Hồ Chí Minh (TP. Vinh). Chương trình này sẽ mang đến một câu chuyện văn hóa từ hình ảnh chiếc áo bà ba, áo tứ thân đến áo dài. Lễ hội còn có nhiều hoạt động đặc sắc khác như: Trình diễn dân ca Ví, Giặm tại Quảng trường Hồ Chí Minh; thi ảnh online “Hello Nam Đàn”, tổ chức các trò chơi dân gian gắn với tuổi thơ Bác,…Bên cạnh các hoạt động mới thì lễ hội vẫn duy trì các hoạt động thường niên như chiếu phim, triển lãm ảnh về Chủ tịch Hồ Chí Minh; Liên hoan Tiếng hát Làng Sen; thi Người đẹp Làng Sen mang tên “Sắc sen xứ Nghệ”; các hội thi thể thao,... Trong dịp Lễ hội Làng Sen 2022, tỉnh Nghệ An cũng sẽ tiến hành khởi công một số công trình, hạng mục như: Công trình Khu Du lịch văn hóa thuộc Quy hoạch bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị di tích quốc gia đặc biệt - Khu lưu niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Kim Liên; Công trình xây dựng thác 9 tầng tại Khu mộ bà Hoàng Thị Loan. Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cũng đã ra Thông báo Số 1269/TB-BVHTTDL ngày 15/4/2022 về Kết luận của Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng sau buổi làm việc với lãnh đạo tỉnh Nghệ An đã thống nhất nâng tầm Lễ hội Làng Sen là lễ hội cấp quốc gia.

Có thể nói những thay đổi của chương trình lễ hội Làng Sen năm nay là một tín hiệu đáng mừng trong nỗ lực hoàn thiện lễ hội Làng Sen, từng bước đưa Lễ hội đến với du khách trong nước cũng như quốc tế. Dẫu biết sẽ còn nhiều việc phải làm để lễ hội đến gần hơn với Nhân dân, để thu hút sự tham gia và đồng tổ chức của người dân nhưng có lẽ chúng ta có quyền vui mừng và tin tưởng vào những chuyển mình hiện tại.

Như nhiều lần đã khẳng định, Lễ hội làng Sen có đủ các yếu tố để trở thành một sự kiện văn hóa độc đáo bậc nhất xứ Nghệ. Sau 20 năm nhìn lại và nhận diện những chướng ngại trên con đường hiện thực hóa điều này thì bây giờ là thời điểm để chúng ta thay đổi và bước sang một giai đoạn mới. Không biết chặng đường tiếp theo cần 10 năm, 20 năm hay lâu hơn nhưng chắc chắn chúng ta sẽ nỗ lực hết mình để đưa Lễ hội Làng Sen về đúng vị trí của nó, để lễ hội từ đó sẽ mãi mãi sống trong lòng dân cũng như lan tỏa khắp trong nước và quốc tế.