Phố đi bộ thành phố Vinh lung linh và nhộn nhịp về đêm. ảnh Duy Sơn

Phố đi bộ không chỉ là không gian cần thiết cho các đô thị hiện đại mà còn trở thành điểm đến lý tưởng để mọi người khám phá, trải nghiệm văn hóa. Trong xu thế đó, năm 2022, tỉnh Nghệ An chính thức mở tuyến phố đi bộ khu vực xung quanh Quảng trường Hồ Chí Minh (TP. Vinh) để phục vụ người dân và du khách. Sau mấy tháng đi vào hoạt động, phố đi bộ đã bộc lộ một số vấn đề, đặt ra nhiều câu hỏi cần được trả lời thấu đáo.

Sự cần thiết của phố đi bộ

Có thể khẳng địnhkhông gian đi bộ là cần thiết cho người dân tại các thành phố, nhất là thành phố lớn. Trong nhịp sống hiện đại, khi các đô thị ngày càng trở nên chật chội và con người quá phụ thuộc vào công nghệ, khép mình trong những không gian riêng, rất cần những nơi để họ có thể thong thả dạo bước, rèn luyện sức khỏe, thư giãn tinh thần, gia tăng kết nối với người xung quanh. Trên thế giới, các tuyến phố chỉ dành cho người đi bộ đã được xây dựng từ lâu, ở nhiều quốc gia. Thậm chí, nhiều phố đã trở thành thương hiệu của địa phương/đất nước đó, thu hút du khách trong nước và quốc tế khiến cho nơi đây không chỉ là không gian sinh hoạt cộng đồng, trải nghiệm văn hóa mà còn mang lại nguồn thu lớn cho người dân. Có thể kể đến các con phố như La Rambla (Tây Ban Nha), Champs - Élysées (Pháp), Stradun (Croatia), Third Street (Mỹ), Insadong (Hàn Quốc),…. Tại Việt Nam, phố đi bộ chỉ mới xuất hiện thời gian gần đây và ngày càng có xu hướng được mở rộng ở nhiều tỉnh, thành phố, trong đó có thể kể đến một số tuyến phố tiêu biểu như: phố đi bộ Hồ Gươm (Hà Nội), phố cổ Hội An, phố Bùi Viện (TP. Hồ Chí Minh),…

Hiện nay, thành phố Vinh rất thiếu những điểm vui chơi, sinh hoạt công cộng cho người dân lẫn du khách. Nếu dừng chân ở Vinh trong vài ngày người ta sẽ không biết làm gì, đi đâu ngoài ghé thăm Quảng trường Hồ Chí Minh và tượng đài Bác, thăm cổng thành và khu phố ăn đêm hay loanh quanh ngồi quán nước, quán cà phê,…Chính vì vậy việc mở một phố đi bộ là rất cần thiết và hợp với xu hướng chung.

Tỉnh Nghệ An đã nghiên cứu kỹ các phương án và đầu tư hàng chục tỷ đồng để chỉnh trang cảnh quan, xây dựng tuyến phố đi bộ. Trải qua vài tháng hoạt động có thể thấy không gian này được người dân, nhất là các bạn trẻ quan tâm. Trên phố đi bộ đã diễn ra nhiều sinh hoạt văn hóa cộng đồng để lại dấu ấn thú vị như: giao lưu của các nhóm nhạc, nhóm nhảy; ký họa chân dung,... Đặc biệt, vừa qua, tỉnh Nghệ An và thành phố Hà Nội đã phối hợp đem không gian văn hóa, ẩm thực phố cổ về với thành Vinh trong một chương trình được đầu tư, chuẩn bị công phu.

Bên cạnh những hoạt động tích cực, đáng ghi nhận thì phố đi bộ cũng đặt ra nhiều vấn đề mà có thể kể đến là việc tổ chức ghép đôi phản cảm gây xôn xao dư luận gần đây đã buộc thành phố phải vào cuộc, yêu cầu dừng hoạt động này. Ngoài ra, để phố đi bộ thực sự là một không gian văn hóa, một điểm đến cho du khách, sẽ còn rất nhiều việc phải làm, nhiều vấn đề cần điều chỉnh trong thời gian tới.

Cần phát huy tốt hơn không gian phố đi bộ

Xây dựng phố đi bộ là phù hợp với xu hướng và yêu cầu của cuộc sống hiện đại. Tuy nhiên, chúng ta cần tránh mở theo phong trào, không xây dựng được nét riêng của địa phương mình. Không phải chỉ đơn giản cấm phương tiện qua lại lưu thông thì nơi đó sẽ thành phố đi bộ. Muốn không gian ấy thu hút được người dân lẫn du khách, muốn nó không trở nên im ắng sau vài tháng khai trương thì phải tổ chức được nhiều sinh hoạt văn hóa cộng đồng, tạo được những điểm trải nghiệm thú vị, có những điểm nhấn về không gian.

Trước hết, tuyến phố đi bộ nên chọn nơi có nhiều di tích, danh thắng; bảo tàng; công trình phục vụ giải trí như rạp chiếu phim, nhà hát, trung tâm văn hóa, công viên,… Dọc các tuyến đường nên có nhiều cây xanh, nhà hàng, cửa hàng bán đồ lưu niệm hay đặc sản địa phương. Ngoài khai thác tốt các không gian, kiến trúc trên khu vực tuyến phố đi bộ, cần đầu tư xây dựng thêm những công trình hay chỉnh trang tạo điểm nhấn đặc trưng cho tuyến phố. Chúng ta phải tạo được dấu ấn riêng không chỉ ở các hoạt động mà còn phải cả ở cảnh quan, không gian.

Phố đi bộ thành Vinh hiện nay có lợi thế là được đặt quanh khu vực Quảng trường Hồ Chí Minh và tượng đài Bác Hồ, một điểm đến vừa mang tính lịch sử, văn hóa, vừa là không gian giải trí lý tưởng. Các tuyến đường cũng đã được chỉnh trang, có nhiều cây xanh, cảnh quan đẹp, đặc biệt rất gần với công viên Nguyễn Tất Thành và hồ Goong. Trên các tuyến đường Nguyễn Văn Cừ, Hồ Tùng Mậu hiện có nhiều quán cà phê, cửa hàng. Tuy nhiên, chúng ta vẫn rất thiếu các nhà hàng, quán ăn, thiếu những điểm bán đồ lưu niệm và đặc sản xứ Nghệ. Tuyến đường Nguyễn Văn Cừ là nơi có nhiều cửa hàng song phần lớn là bán áo quần và không mang tính đặc trưng. Nghĩa là những gì bán ở đây người ta cũng có thể mua ở mọi nơi khác. Ngoài Quảng trường Hồ Chí Minh, tại đây không có điểm di tích, văn hóa nào để người đi bộ có thể khám phá, tìm hiểu.

Tuyến đường Hồ Tùng Mậu và Nguyễn Văn Cừ. ảnh Duy Sơn

Các hoạt động tại phố đi bộ hiện nay vẫn mang tính tự phát rất cao, chưa có những chương trình giải trí, văn hóa đặc sắc, mang dấu ấn riêng. Thiết nghĩ, thời gian tới, thành phố Vinh và các ban, ngành liên quan cần tạo không gian dành cho các hoạt động văn hóa nghệ thuật chất lượng hơn trên tuyến phố đi bộ. Các hoạt động này phải được tổ chức bài bản, có sự phối hợp giữa người dân và ngành Văn hóa. Đặc biệt, để tránh những sự việc gây phản cảm như hoạt động ghép đôi vừa qua hay tránh việc hàng quán xô bồ, cư xử thiếu văn minh,… thì rất cần ban hành những quy tắc hoạt động. Ví dụ quy định đối với người bán hàng rong, quy định đối với các nhóm nhảy, hát múa, các câu lạc bộ tự tổ chức hoạt động giao lưu,… làm sao để phù hợp với văn hóa, thuần phong mỹ tục Việt Nam; không mang theo loa có công suất quá lớn gây ồn ào. Đối với người dân, du khách tham gia cũng cần tuân thủ các quy định như không vứt rác bừa bãi, không dắt theo thú cưng hoặc dắt theo thì chó phải được rọ mõm,…

Một hoạt động tại phố đi bộ.  

Người tìm đến phố đi bộ thường muốn có một không gian thoải mái, thư giãn và tận hưởng nhịp sống chậm lại trong cuộc sống hiện đại. Tuy nhiên, hiện nay, phố đi bộ thành Vinh lại tạo cảm giác xô bồ. Đặc biệt, trong các dịp có tổ chức sự kiện nào đó thì cảnh tượng biển người chen lấn nhau khiến nhiều người ngại tham gia. Vậy nên, trước khi tạo dựng được cho người dân thói quen thì rất cần những không gian đủ thoáng, những khu vực phục vụ âm nhạc, những hàng quán ẩm thực độc đáo để du khách trải nghiệm nếu không muốn tham gia vào các hoạt động đông đúc, ồn ào của giới trẻ.

Nhiều hoạt động hấp dẫn, sôi động diễn ra tại phố đi bộ, song cũng cần có định hướng để phát triển lâu dài.

Mở một tuyến phố đi bộ không phải là việc khó nhưng mở được một phố đi bộ đúng nghĩa thì không phải câu chuyện dễ dàng. Thiết nghĩ, cơ quan chức năng trong thời gian tới cần suy nghĩ nhiều hơn các phương án tổ chức những hoạt động văn hóa, giải trí tại đây để phố đi bộ thành Vinh không chỉ là một điểm đến vui chơi đơn thuần mà còn là một không gian để đáp ứng và nâng cao nhu cầu hưởng thụ văn hóa của cư dân đô thị.