Đông Nam Á quan ngại trước tin Trung Quốc sẽ cho cảnh sát biên giới lên lục soát, tịch thu, và trục xuất tàu nước ngoài ‘xâm nhập trái phép’ vùng biển mà Bắc Kinh nhận chủ quyền ở Biển Đông đang có tranh chấp.

Phát biểu với Reuters ngày 30/11, ông Surin Pitsuwan, Tổng thư ký của Hiệp hội 10 nước ASEAN bao gồm Việt Nam, nhấn mạnh kế hoạch của Bắc Kinh là một sự kiện hết sức nghiêm trọng. Người đứng đầu ASEAN cho rằng hành động này rõ ràng làm leo thang căng thẳng vốn có tại khu vực liên quan đến tranh chấp chủ quyền Biển Đông. Ông Surin kêu gọi các bên tự chế và lắng nghe quan tâm của mọi phía để tìm cách giải quyết vấn đề. Cách đây vài ngày, ông Surin đã khuyến cáo rằng tranh chấp Biển Đông nếu không giải quyết thỏa đáng có nguy cơ trở thành một ‘Palestine của Châu Á’. Biển Đông, điểm nóng có tiềm năng quân sự lớn nhất của Châu Á được coi là chứa trữ lượng dầu khí dồi dào với các thủy lộ vận chuyển hàng hóa bận bịu nhất thế giới, đang là nơi xảy ra tranh chấp giữa Trung Quốc, Đài Loan, Việt Nam, Philippines, Brunei, và Malaysia.

Theo quy định mới của Trung Quốc bắt đầu có hiệu lực từ đầu năm tới, cảnh sát tỉnh Hải Nam có quyền lên kiểm tra, tịch thu, hay đuổi các tàu nước ngoài có các hoạt động gọi là ‘bất hợp pháp’ như vào khu vực ở Biển Đông mà Trung Quốc nói thuộc tỉnh Hải Nam mà không có phép, hay có hành động công khai ‘gây nguy hại cho an ninh quốc gia Trung Quốc’. Tổng thư ký Hiệp hội Đông Nam Á nói động thái của Bắc Kinh khiến các nước, đặc biệt là các bên cần tiếp cận, lưu thông, và cần được tự do đi qua khu vực Biển Đông, càng thêm quan ngại và bức xúc. Vẫn theo ông Surin, kế hoạch của Trung Quốc có hợp pháp hay không còn tùy vào quan điểm của các bên liên quan, nhưng nếu không được xử lý đúng, có thể dẫn tới xung đột và gây phương hại tới uy tín của Đông Á như một đầu tàu tăng trưởng kinh tế toàn cầu. Tổng thống Philippines Benigno Aquino III cho biết đã yêu cầu xác minh rõ kế hoạch của Bắc Kinh ​​

Tổng thống Philippines: Manila sẽ có công hàm ngoại giao

hoặc ra phản đối chính thức.

Trong khi đó, Tổng thống Philippines cho biết đã yêu cầu Ngoại trưởng xác minh rõ kế hoạch của Bắc Kinh, và một khi mọi việc được xác nhận, Manila sẽ có công hàm ngoại giao hoặc ra phản đối chính thức. Tổng thống Benigno Aquino nói kế hoạch của Trung Quốc khó thực thi vì đi ngược lại Công ước Liên hiệp quốc về Luật Biển. Giới phân tích tán đồng ý kiến này và cho rằng kế hoạch khiêu khích của Bắc Kinh đòi trục xuất tất cả tàu nước ngoài đi vào vùng biển có tranh chấp ở Biển Đông mà Trung Quốc nói thuộc lãnh hải của tỉnh Hải Nam có thể mang lại hiệu quả ngược về mặt kinh tế cho Trung Quốc. Chủ tịch Ủy ban Quốc phòng An ninh thuộc Hạ viện Philippines, Tướng Rodolfo Biazon, nguyên Tham mưu trưởng quân đội nước này kêu gọi phải có biện pháp đa phương đối với động thái mới nhất này của Trung Quốc. Ông Biazon nói hành động của Trung Quốc ảnh hưởng tới lợi ích quốc gia của các nước trong khu vực mà cả Hoa Kỳ và Châu Âu, những nước có vận chuyển thương mại ngang qua Biển Đông. Tại cuộc họp báo ngày 29/11, phát ngôn nhân Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ, Victoria Nuland, cho biết Washington sẽ nêu câu hỏi với chính phủ Trung Quốc về việc này để hiểu rõ ý định của Bắc Kinh. Trước phản ứng của quốc tế, Bắc Kinh đang tìm cách xoa dịu tình hình và lặp lại tuyên bố rằng Trung Quốc luôn coi trọng quyền tự do hàng hải ở Biển Đông. Phát ngôn nhân Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hồng Lỗi nhấn mạnh tất cả các nước đều có quyền tự do hàng hải ở Biển Đông theo đúng tinh thần luật quốc tế. ​​Phát ngôn nhân Hồng Lỗi của Bộ Ngoại giao Trung Quốc hôm 30/11 nhấn mạnh tất cả các nước đều có quyền tự do hàng hải ở Biển Đông theo đúng tinh thần luật quốc tế. Tuy nhiên, ông Hồng không xác định cụ thể những hành vi thế nào bị coi là ‘xâm nhập lãnh hải Trung Quốc bất hợp pháp’ trong khi Bắc Kinh đang giành chủ quyền gần như toàn bộ Biển Đông bao gồm những khu vực mà các nước khác cũng có tuyên bố chủ quyền. Việt Nam chưa lên tiếng phản hồi trước kế hoạch mới của Trung Quốc. Quy định của Trung Quốc dự kiến bắt đầu thực hiện từ ngày 1/1/2013 được loan tin giữa lúc các nước đang bày tỏ quan ngại trước việc Bắc Kinh phát hành hộ chiếu mới có in bản đồ hình lưỡi bò khẳng định chủ quyền Trung Quốc ở Biển Đông.

Nguồn: Voa/Reuters, Philippine Daily Inquirer, US State Department