Trải qua chặng đường hơn 20 năm từ khi hình thành đến nay, lễ hội Làng Sen đã dần định vị được chỗ đứng của mình và ngày càng lan tỏa trong cộng đồng, trở thành một sự kiện văn hóa mà có lẽ bất cứ ai đến với xứ Nghệ đều không nên bỏ qua. Giờ đây, nó không chỉ là một hoạt động của riêng Nghệ An nữa mà là nơi kết nối tấm lòng của người dân trên mọi miền đất nước, thành kính dâng lên vị lãnh tụ kính yêu của dân tộc.

Khai mạc Lễ hội làng Sen năm 2023. Ảnh: Xuân Thủy

Sẽ không quá khi khẳng định Lễ hội Làng Sen đủ điều kiện trở thành một sự kiện văn hóa độc đáo của xứ Nghệ bởi, chúng ta đều dễ dàng nhận thấy, đây là lễ hội tôn vinh Chủ tịch Hồ Chí Minh - một anh hùng giải phóng dân tộc, một nhà văn hóa kiệt xuất của Việt Nam cũng như nhân loại ngay trên chính quê hương của Người - vùng đất lưu giữ nhiều giá trị văn hóa, lịch sử đặc sắc. Nói cách khác, Lễ hội Làng Sen có đủ yếu tố thuận lợi để khai thác, phát triển, trở thành một sự kiện đặc trưng, là nét riêng không thể trộn lẫn của xứ Nghệ.

Liên hoan Tiếng hát làng Sen năm 2023 tỉnh Nghệ An. Ảnh: Hồ Hà

Thời gian qua, sau một quá trình thể nghiệm, tìm lối đi, Lễ hội Làng Sen đã dần khắc phục được những hạn chế, vượt qua phần nào các chướng ngại để định hình chỗ đứng của mình. Đến nay, chúng ta hoàn toàn có thể xác định rõ loại hình của Lễ hội Làng Sen và đã xây dựng được một kịch bản lễ hội khá bài bản, công phu. Các hoạt động của phần Lễ được duy trì ổn định, tổ chức trang trọng, đảm bảo tính thiêng và các hoạt động phần Hội ngày càng đa dạng, phong phú. Điều đáng nói là sau nhiều năm tổ chức, chúng ta đã dần đưa các hoạt động vào một cách có chọn lọc, có dụng ý, tạo được sự liên kết, ăn nhập với mục đích, ý nghĩa tổ chức lễ hội; toát lên được nét đẹp văn hóa của người dân xứ Nghệ, nơi đã nuôi dưỡng tâm hồn một vị lãnh tụ kiệt xuất. Bà Quách Thị Cường - Phó Giám đốc Sở Văn hóa & Thể thao Nghệ An chia sẻ: “Qua mỗi năm tổ chức, chúng tôi đều luôn trăn trở làm sao để các hoạt động của Lễ hội Làng Sen ngày càng phong phú hơn, gắn với mọi không gian văn hóa liên quan đến cuộc đời, con người Chủ tịch Hồ Chí Minh trên quê hương của Người. Qua đó, lễ hội sẽ dần nâng tầm quy mô, đáp ứng tốt hơn mong mỏi của người dân và du khách.” Bà cũng cho biết, vai trò chủ thể của người dân trong tổ chức các hoạt động lễ hội ngày càng đậm nét khi nhiều chương trình hiện nay được thực hiện từ nguồn xã hội hóa và các đoàn thể quần chúng đến từ các huyện, xã trên địa bàn tham gia lễ hội ngày càng đông đảo.

Carnival đường phố tại thành phố Vinh lần đầu tiên được tổ chức đã tạo nhiều ấn tượng cho du khách. Ảnh: Xuân Thủy

Bên cạnh làm nổi bật hình tượng Hồ Chí Minh, Lễ hội Làng Sen còn làm nổi bật được văn hóa và con người xứ Nghệ nói chung thông qua các hoạt động trải nghiệm như: trình diễn dân ca Ví, Giặm; ẩm thực chế biến món ăn từ sen; trưng bày các sản phẩm truyền thống, đặc sản xứ Nghệ... Năm nay, phần Hội được bổ sung thêm nhiều hoạt động vừa làm nổi bật văn hóa truyền thống xứ Nghệ vừa cho thấy một quê hương Nghệ An ngày càng đổi mới, năng động, phát triển. Có thể kể đến như: festival văn hóa ẩm thực, carnival đường phố, trình diễn thời trang áo dài sen,…

Chương trình Nghệ thuật "Người mẹ làng Sen" Ảnh: Hồ Hà

Lễ hội Làng Sen năm 2023 đánh dấu sức lan tỏa và giá trị của nó khi nhiều hoạt động được thực hiện từ nguồn xã hội hóa và đặc biệt, có sự tham gia tổ chức của các tỉnh bạn. Chương trình khai mạc gắn với kỷ niệm 155 năm năm sinh bà Hoàng Thị Loan - thân mẫu Chủ tịch Hồ Chí Minh mang tới đêm trình diễn nghệ thuật đặc sắc, lắng đọng mang tên “Người mẹ Làng Sen” được phát sóng trực tiếp trên truyền hình quốc gia và có sự tham dự của lãnh đạo Đảng, Nhà nước. Đêm bế mạc là chương trình nghệ thuật được dàn dựng công phu với hơn 200 nghệ sĩ, trong đó có khoảng 100 nghệ sĩ đến từ Thành phố Hồ Chí Minh. Qua các tiết mục biểu diễn, chương trình sẽ mang đến một câu chuyện đầy xúc động, một con đường lịch sử, thể hiện sự gắn kết giữa 2 tỉnh Nghệ An và Thành phố Hồ Chí Minh. Các hoạt động phần Hội đều xoay quanh/gắn với cuộc đời, sự nghiệp vị lãnh tụ vĩ đại và ngợi ca quê hương, con người xứ Nghệ mang đến một không gian trải nghiệm văn hóa độc đáo và giàu ý nghĩa cho người dân, du khách. Trong suốt thời gian diễn ra lễ hội (10/5 -19/5), chương trình giao lưu, biểu diễn nghệ thuật cũng như các hoạt động bên lề sẽ được tổ chức liên tục tại Khu di tích Kim Liên, Quảng trường Hồ Chí Minh... Đặc biệt, lễ hội đường phố mang tên “Quê hương mùa sen nở” mang đến một trải nghiệm mới đầy thú vị. Chương trình có 3 phần, phần một: “Lung linh hồn quê xứ Nghê” mở màn với các làn điệu dân ca Ví, giặm Nghệ Tĩnh như một lời chào đón người dân, du khách đến với quê hương Chủ tịch Hồ Chí Minh; phần 2: “Hương sen hội tụ” có sự tham gia trình diễn di sản của Đoàn nghệ thuật tỉnh Thanh Hóa; phần 3 “Sắc màu văn hóa” giới thiệu đến du khách tất cả các sắc màu văn hóa của các dân tộc tại Nghệ An, trong đó sẽ có trình diễn nghi lễ của dân tộc Thái, Mông, Khơ Mú, Ơ Đu và nghi lễ văn hóa quan trọng của vùng biển (biển Quỳnh, thị xã Cửa Lò); và khép lại chương trình là màn trình diễn “Chào ngày mới” thể hiện một Nghệ An hôm nay đầy năng động, phát triển và luôn mang trong mình khát vọng vươn lên.

Trưng bày triển lãm tại Quảng trường Hồ Chí Minh chủ đề " Chân dung một con Người". Ảnh Hồ Hà

Có thể nói Lễ hội Làng Sen 2023 sẽ giúp chúng ta không chỉ được nhìn lại những giai đoạn lịch sử, được có cái nhìn rõ nét và sâu sắc hơn về một nhân cách vĩ đại, được tắm mình trong mạch nguồn văn hóa của một vùng đất giàu truyền thống mà còn được lắng lòng mình trong những cảm xúc gia đình, quê hương đầy thiêng liêng. Nếu như trước đây nhắc đến xứ Nghệ người ta chỉ nghĩ về du lịch biển Cửa Lò, về thăm quê Bác hay ghé đền Cờn,… thì nay, Lễ hội Làng Sen đã có thể xem là một trong những lý do đáng để họ tìm về hay hồi hộp chờ đón hàng năm. Với những thay đổi như hiện nay, đặc biệt, việc chú trọng truyền thông và phối hợp hoạt động với các tỉnh bạn chúng ta sẽ sớm lan tỏa và nâng tầm Lễ hội Làng Sen để nó trở thành một trong những lễ hội tiêu biểu nhất của xứ Nghệ.

Xe tuyên truyền cho Lễ hội làng Sen. Ảnh: Đình Tuyên

Lâu nay, Lễ hội Làng Sen vẫn là đề tài tốn bút mực của báo giới và các nhà nghiên cứu bởi lẽ người ta đặt nhiều kỳ vọng vào sự kiện này. Kỳ vọng nó sẽ có một vị trí xưng tầm, kỳ vọng người dân và du khách biết đến sự kiện này nhiều hơn; kỳ vọng lễ hội được tổ chức bài bản, hấp dẫn, ý nghĩa hơn. Trải qua một chặng đường dài, không ngừng trăn trở với nội dung kịch bản lễ hội, chúng ta đã dần hiện thực hóa được những mong muốn, phần nào đáp ứng được kỳ vọng của nhiều người. Dẫu biết chặng đường trước mắt còn nhiều khó khăn nhưng khi đã đi đúng hướng thì chúng ta hoàn toàn có thể tin tưởng Lễ hội Làng Sen sẽ ghi dấu trong lòng người dân, du khách như một trong những sự kiện văn hóa độc đáo và đặc trưng nhất của xứ Nghệ!

 ( Bài đăng trên Đặc san Văn hóa Nghệ An số 09/, tháng 5/2023)