Ảnh minh hoạ (nguồn internet)

Gia đình là tế bào của xã hội, là nơi duy trì nòi giống, là môi trường quan trọng hình thành, nuôi dưỡng và giáo dục nhân cách, bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa của dân tộc. Trải qua nhiều thế hệ, gia đình Việt Nam đã hình thành và phát triển với những chuẩn mực giá trị tốt đẹp góp phần tạo nên bản sắc văn hóa dân tộc. Phát triển bền vững gia đình là một trong những nhân tố quyết định sự thành công của quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Với tư cách là “tế bào”, là thiết chế cơ bản của xã hội, việc xây dựng gia đình văn hóa có vai trò quan trọng trong xây dựng nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc và có sức ảnh hưởng mạnh mẽ với bạn bè quốc tế.

Gia đình Nghệ An gắn bó máu thịt với vùng đất “địa linh nhân kiệt”, “phên dậu của cả nước”, có bề dày truyền thống lịch sử, văn hóa và cách mạng. Từ xa xưa, cũng như bao miền quê khác, các gia đình ở Nghệ An đều gắn bó với nhau để trở thành làng, nhiều làng gắn bó với nhau thành nước. Ba trụ cột gia đình - làng - nước như một chỉnh thể, gắn bó với nhau cùng phát triển. Trong đó văn hóa gia đình là nền tảng quan trọng. Trong lịch sử hình thành và phát triển của Nghệ An đã xuất hiện nhiều “tài năng xuất chúng”, “danh nhân văn hóa”mànhân cách được hình thành từ truyền thống giáo dục của gia đình. Tiêu biểu nhất đó là Chủ tịch Hồ Chí Minh - Anh hùng giải phóng dân tộc, danh nhân văn hóa kiệt xuất của Việt Nam.

Từ những năm 1930-1931, phong trào toàn dân thi đua thực hành tiết kiệm, xây dựng nếp sống văn hóa mới, chống các hủ tục lạc hậu từ trong gia đình trên mọi miền quê Nghệ An đã được người dân tham gia thực hiện liên tục mang lại nhiều kết quả hết sức có ý nghĩa. Năm 1975, Ban chỉ đạo đời sống văn hóa mới của tỉnh được thành lập. Năm 2000, sau lễ phát động của Trung ương triển khai thực hiện với quy mô toàn quốc, hệ thống Ban chỉ đạo Phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” ở Nghệ An từ tỉnh đến cơ sở được thành lập. Từ đó, phong trào xây dựng gia đình văn hóa được phát động triển khai thực hiện rộng khắp trên địa bàn toàn tỉnh.

Trong giai đoạn mới, triển khai thực hiện các nội dung theo tinh thần Nghị quyết Hội nghị Trung ương 5 khóa XVIII về xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam đậm đà bản sắc dân tộc, Nghị quyết Hội nghị Trung ương 9 khóa XI về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu hội nhập và phát triển, Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII, tỉnh Nghệ An đã chỉ đạo các ngành, các cấp, cộng đồng dân cưtập trung xây dựng và nâng cao chất lượnggia đình văn hóa thực sự có chiều sâu, hiệu quả, bền vững. Tỉnh đã lãnh đạo, chỉ đạo các cấp ủy Đảng, chính quyền, các ban, ngành, đoàn thể, các tổ chức xã hội tiếp tục triển khai Chỉ thị 06-CT/TW ngày 24/6/2021 của Ban Bí thư về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác xây dựng gia đình trong tình hình mới; Nghị quyết số 05-NQ/TU ngày 14/12/2016 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh về “Xây dựng con người văn hóa, gia đình văn hóa Nghệ An đáp ứng yêu cầu hội nhập và phát triển”, Chỉ thị số 14-CT/TU ngày 20/12/2021của Ban Thường vụ Tỉnh ủy tiếp tục tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với Phong trào TDĐKXDĐSVH tỉnh Nghệ An đến năm 2025 và những năm tiếp theo; Nghị quyết số 29/2020/HĐND ngày 13/12/2020 của HĐND tỉnh về chính sách khen thưởng Gia đình văn hóa tiêu biểu xuất sắc 3 năm liên tục trong phong trào TDĐKXDĐSVH trên địa bàn tỉnh Nghệ An giai đoạn 2021-2025; Chỉ thị 08/CT-UBND ngày 08/4/2020 của UBND tỉnh về đẩy mạnh công tác gia đình và phòng, chống bạo lực gia đình trên địa bàn tỉnh Nghệ An, Kế hoạch 391/KH-UBND ngày 9/6/2021 về việc tuyên truyền giáo dục đạo đức lối sống trong gia đình trên địa bàn tỉnh Nghệ An giai đoạn 2021-2025; Quyết định số 09/2021/QĐ-UBND ngày 7/5/2021 của UBND tỉnh về Quy định một số nội dung thực hiện Nghị quyết số 29/2020/HĐNDngày 13/12/2020 của Hội đồng nhân dân tỉnh về chính sách khen thưởng Gia đình văn hóa tiêu biểu xuất sắc 3 năm liên tục trong phong trào TDĐKXDĐSVH giai đoạn 2021-2025.

Với sự quyết tâm, nỗ lực của các cấp chính quyền, các sở, ban, ngành và sự đồng lòng của Nhân dân, công tác xây dựng gia đình văn hóa của tỉnh đã đạt được những kết quả quan trọng. Đại đa số gia đình đều gương mẫu chấp hành các chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, tích cực tham gia, hưởng ứng các phong trào thi đua do khu dân cư phát động; thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang và lễ hội, tham gia đầy đủ phong trào đền ơn đáp nghĩa, hoạt động từ thiện, khuyến học khuyến tài; tích cực xây dựng gia đình hòa thuận, hạnh phúc, tiến bộ và tương trợ, giúp đỡ lần nhau; hăng say lao động, sản xuất, kinh doanh... xây dựng gia đình ngày một no ấm, hạnh phúc. Nghị định số 122/2018/NĐ-CP ngày 17/9/2018 của Chính phủ quy định về xét tặng “Gia đình văn hóa”đã được các địa phương trong tỉnh triển khai một cách nghiêm túc, chặt chẽ, đúng tiêu chuẩn, trình tự, thủ tục theo quy định. Đến nay, tỷ lệ gia đình văn hóa của tỉnh đạt 84%,hơn 23.520 gia đình văn hóa xuất sắc được biểu dương, tôn vinh ở cấp xã; 1965 gia đình văn hóa tiêu biểu xuất sắc cấp huyện, 250 gia đình văn hóa tiêu biểu xuất sắc cấp tỉnh, 30 gia đình văn hóa tiêu biểu xuất sắc được Bộ VH,TT&DL tặng bằng khen. Nhiều gia đình văn hóa là tấm gương tiêu biểu trong Phong trào TD ĐKXDĐSVH, góp phần quan trọng xây dựng và phát triển đời sống văn hóa cơ sở.

Trước xu thế phát triển chung của toàn xã hội, các gia đình có nhiều điều kiện, cơ hội thuận lợi để tiếp cận kiến thức, giá trị, chuẩn mực ứng xử, kỹ năng tổ chức đời sống ngày càng văn minh, hiện đại. Chủ trương giao lưu, mở cửa hội nhập để phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh nhà đã đem đến cho các gia đình nhiều cơ hội mới, điều kiện để phát triển kinh tế, giao lưu hội nhập với các nền văn hóa tiên tiến của các nước.Tuy nhiên bên cạnh mặt tích cực, nhân tố tiến bộ thì cũng xuất hiện những thách thức, những vấn đề tồn tại cần phải giải quyết. Đó là sự khủng hoảng về chức năng của gia đình, sự lỏng lẻo trong mối quan hệ giữa các thành viên gia đình, tình trạng bạo lực gia đình, xâm hại trẻ em,.... Việc bảo tồn các giá trị đạo đức lối sống, thuần phong mỹ tục tốt đẹp của gia đình, dân tộc với việc tiếp thu các yếu tố mới mang tính hiện đại v.v... cũng gặp phải một số khó khăn. Thực tế đó đặt ra yêu cầu cần phải tiếp thu cái mới một cách chọn lọc, cân nhắc kỹ lưỡng để tránh làm ảnh hưởng đến tính ổn định của thiết chế gia đình, ảnh hưởng đến sự phát triển bền vững của xã hội. Nguồn lực đầu tư cho công tác gia đình ở các cấp còn gặp nhiều khó khăn, bất cập,nhất là về kinh phí, về cán bộ làm công tác gia đình và cơ sở vật chất, phương tiện hoạt động phục vụ tổ chức thực hiện công tác gia đình ở cơ sở.

Trên tinh thần Nghị quyết Đại hội toàn quốc lần thứ XIII của Đảng về “Xây dựng môi trường văn hóa, đạo đức xã hội lành mạnh, văn minh”, tỉnh Nghệ An xác định công tác xây dựng gia đình văn hóa là một trong những nội dung, giải pháp căn cơ cốt lõi để phát triển văn hóa, xây dựng con người, là nhiệm vụ của cả hệ thống thống chính trị nhằm góp phần thực hiện thắng lợi mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.Trong thời gian tới, Nghệ An tập trung thực hiện đồng bộ các giải pháp trọng tâm:

Một là, tăng cường sự lãnh đạo của các cấp ủy Đảng, chính quyền, sự phối hợp chặt chẽ của các ban, ngành, đoàn thể, các tổ chức xã hội đối với công tác gia đình. Tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 05/NQ-TU ngày 14/12/2016 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Nghệ An khóa XVIII về xây dựng con người văn hóa, gia đình văn hóa Nghệ An đáp ứng yêu cầu hội nhập và phát triển; Kế hoạch hành động số 467/KH-UBND ngày 28/7/2017 của UBND tỉnh về thực hiện Nghị quyết số 05/NQ-TU; Chiến lược phát triển gia đình Việt Nam trên địa bàn tỉnh Nghệ An đến năm 2030; Chương trình giáo dục đạo đức, lối sống trong gia đình đến năm 2030; Chương trình phòng, chống bạo lực gia đình trong tình hình mới đến năm 2025 trên địa bàn tỉnh Nghệ An.

Hai là, đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục, phổ biến pháp luật về gia đình đến từng cán bộ, đảng viên và các tầng lớp Nhân dân nhằm nâng cao nhận thức về vai trò, vị trí của gia đình gắn với xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Phát huy vai trò của các cơ quan truyền thông tuyên truyền Chiến lược phát triển gia đình Việt Nam trên địa bàn tỉnh Nghệ An đến năm 2030. Đổi mới, đa dạng hóa nội dung, hình thức và nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động tuyên truyền về xây dựng gia đình văn hóa, phòng, ngừa tác động tiêu cực ảnh hưởng đến sự phát triển của gia đình. Qua đó, giúp cho các gia đình có kiến thức, kỹ năng sống, chủ động phòng, chống các tệ nạn xã hội xâm nhập vào trong gia đình, phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của dân tộc và gia đình ngày càng phát triển bền vững.

Ba là, triển khai nghiêm túc, hiệu quả Nghị định 122/2018/NĐ-CP ngày 17/9/2018 của Chính phủ quy định xét tặng danh hiệu “Gia đình văn hóa; Chương trình thực hiện Phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” giai đoạn 2022-2026. Việc đăng ký, thẩm định, bình xét, công nhận các danh hiệu văn hóa phải đúng quy định, quy trình, công khai, dân chủ; lấy tiêu chí, tiêu chuẩn làm trọng, đảm bảo đạt chuẩn thực chất. Tiếp tục thực hiện việc đưa tiêu chí gia đình văn hoá làm tiêu chuẩn đánh giá, bình xét việc hoàn thành nhiệm vụ của mỗi cán bộ, đảng viên hàng năm.

Bốn là, triển khai thực hiện Bộ tiêu chí ứng xử trong gia đình theo Hướng dẫn của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, xây dựng mô hình gia đình kiểu mẫu “ông bà mẫu mực, con cháu thảo hiền”, “gia đình hiếu học”, các điển hình các gia đình văn hóa tiêu biểu xuất sắc gắn với bảo tồn bản sắc văn hóa các dân tộc. Tăng cường giáo dục nề nếp, lối sống tích cực, văn minh cho từng thành viên trong gia đình, tập trung vai trò nêu gương của ông bà, cha mẹ cho con cháu. Thực hiện chính sách khen thưởng Gia đình văn hóa tiêu biểu xuất sắc, kịp thời biểu dương, tôn vinh những tấm gương gia đình tiêu biểu, hạnh phúc. Đồng thời phê phán những hành vi lệch chuẩn, tác động xấu đến cộng đồng để góp phần điều chỉnh nhận thức, thái độ, hành vi của mỗi gia đình.

Năm là, đổi mới, kiện toàn tổ chức, bộ máy thực hiện công tác gia đình từ tỉnh đến cơ sở đảm bảo tinh gọn, thống nhất, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ. Phát triển mạng lưới công tác viên dân số, gia đình và trẻ em ở sở. Tăng cường giao lưu, trao đổi kinh nghiệm, bồi dưỡng nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ thực hiện công tác gia đình các cấp. Xác định rõ nhiệm vụ chiến lược và giải pháp lãnh đạo quản lý về công tác gia đình phù hợp với từng huyện, từng dân tộc, vùng miền và tổng thể chung của tỉnh để thực hiện. Tăng cường các nguồn lực, phân bổ kinh phí cho phát triển văn hóa, gia đình, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ, phù hợp với điều kiện kinh tế của địa phương.

Sáu là, tăng cường công tác phối hợp hiệu quả của các ngành là thành viên Ban chỉ đạo Phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” và công tác gia đình từ tỉnh đến huyện, xã và Ban vận động ở khu dân cư để thu hút sự tham gia tích cực của các tầng lớp Nhân dân trong phong trào này; làm cho phong trào xây dựng gia đình văn hóa trở thành mối quan tâm của mỗi cá nhân, mỗi gia đình, mỗi cơ quan, đơn vị, tổ chức.

Xây dựng gia đình văn hóa là xây dựng xã hội tốt đẹp, là nhiệm vụ quan trọng, thường xuyên của cả hệ thống chính trị. “Nhiều gia đình cộng lại mới thành xã hội, gia đình tốt thì xã hội mới tốt, hạt nhân của xã hội là gia đình”. Trước xu hướng phát triển mạnh mẽ về mọi mặt của đất nước và xu thế hội nhập toàn cầu, tỉnh Nghệ An chú trọng phát huy các giá trị tốt đẹp của gia đình truyền thống trong việc xây dựng gia đình văn hóa có đời sống kinh tế phát triển, đời sống tinh thần lành mạnh, phong phú; Xóa bỏ những lạc hậu, tàn tích của chế độ hôn nhân và gia đình phong kiến, đồng thời tiếp thu tiến bộ của văn minh nhân loại, thực hiện tiến bộ, công bằng xã hội, nâng cao chất lượng cuộc sống, góp phần thực hiện thắng lợi mục tiêu mà Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII đề ra “Xác định và xây dựng hệ giá trị quốc gia, hệ giá trị văn hóa và chuẩn mực con người gắn với giữ gìn, phát triển hệ giá trị gia đình Việt Nam trong thời kỳ mới”./.