Đàn ông Việt có tính thích đọc sách báo rồi ra đường bàn bạc, nên trên phương diện ý thức công dân có lẽ trên thế giới ít có dân tộc nào hiểu biết rộng hơn. Nhưng lạ một điều là cái kiến thức đó lại không được dùng để xây dựng cho cá nhân hay xã hội cho nên chúng ta mới thua kém các sắc dân khác.

Không nói đâu xa chỉ cần bước vào một tiệm nhậu hay quá cà phê vốn đầy rẫy trên mọi nẻo đường đất nước là người ta có thể nghe đủ mọi câu chuyện từ Tây sang Tàu đến Việt Nam: áp phe, mánh lới làm ăn, lạm phát, tham nhũng, đại học Úc-Mỹ, tranh chấp Biển Đông, cách mạng Ai Cập, khủng hoảng kinh tế toàn cầu v.v…Nhờ đọc nhiều báo mạng, báo giấy lại thích xem tivi, nghe radio nên nhiều người biết rất rỏ tình hình thời sự.

Chẳng hạn khi bàn về môi trường ai cũng hiểu nhiệt độ trái đất nóng khiến tan băng làm nước biển mặn dâng cao tràn vào ruộng lúa – nhưng rồi sau đó thì quăng rác ngay xuống lề đường như xem chuyện bảo vệ môi trường là do ai đó lo chứ không phải chuyện của mình.

Hay nói về xã hội văn minh thì nhiều người sau khi so sánh cách sống của Mỹ - Tây rồi bước ra đường cứ mặc tình chen lấn.

Hoặc trên bàn ăn phê bình tham nhũng, nhưng lỡ bị cảnh sát bắt vì chạy nhanh thì cười hì hì kiếm cách xì tiền cho qua chuyện.

Các phường xóm treo biển đề cao Nếp Sống Văn Hoá ngay bên cạnh những quán ăn nhậu ồn ào, rồi đến tối xì ke ma tuý. Sơn chữ Cấm Đái Bậy thì đêm khuya ăn nhậu sương sướng rồi cứ tiện đâu thì xì đó.

Người Việt lại hay châm biếm các dân tộc khác: xem thường người Tàu cho dù Trung Quốc đang chiếm lĩnh kinh tế và lấn chiếm biển Đông; cười dân Mỹ vì bên đó đi làm cực quá chớ không biết hưởng như ở Việt Nam.

Còn tại hải ngoại, câu nói đầu tiên suốt 30 năm là ra nước ngoài rồi phải đoàn kết lại lo cho cộng đồng và đất nước; ngay sau đó quay lại đả kích lẩn nhau.

Cái khó là người Việt nào cũng tài giỏi về lý luận, thích tranh luận nhưng thường là nói thì hay mà làm thì dở, thậm chí không chịu làm. Vậy nên từ xưa cha ông ta đã có câu: nói một đàng làm một nẻo!

Cái tật này nếu là ở một người dân bình thường đã là không hay ho gì, nếu là một người có vị trí cao trong xã hội thì nguy hại vô cùng. Công việc không thành là do cái tật này. Và mất lòng tin lẫn nhau cũng từ đó mà ra.

Khắc phục cái tập tính không hay ho gì này quả là việc không đơn giản tý nào, phải rèn từ nhỏ thì may ra mới bỏ được.